Architecten moeten voorzichtig zijn bij het aanvaarden van opdrachten waarbij zij garanties geven voor de kwaliteit van door hen aan opdrachtgevers geadviseerde dan wel voor opdrachtgevers gekozen aannemers.

Meerdere malen speelde deze kwestie in mijn praktijk waarbij particulieren hun eigen huis lieten (ver)bouwen en die het daarbij prettig vinden om één aanspreekpunt te hebben. Vaak is dat de architect.

In een recente uitspraak van het Hof Den Bosch ging het precies om zo’n zaak waarbij de volgende bepalingen waren opgenomen in de overeenkomst tussen opdrachtgever en een architect:

“Bij een door de architect geadviseerde / gekozen aannemer dient de architect hierbij garant te staan voor de kwaliteit van de uit te voeren werkzaamheden.”

Om zich in te dekken tegen aansprakelijkheid voor het geval de aannemer ondeugdelijk werk zou leveren had de architect de volgende exoneratie in de overeenkomst opgenomen:

“De architect kan echter niet verantwoordelijk worden gesteld voor verborgen gebreken van toegepaste materialen en ge(pre -)fabriceerde elementen. Noch kan hij aansprakelijk worden gesteld voor de financiële gevolgen van de vergissingen en fouten van de andere partners bij het bouwen, zoals de aannemer, de onderaannemers, installateurs, constructeur enz., zolang deze partners e.d. de werkzaamheden uitvoeren overeenkomstig de technische omschrijving, bestektekeningen en werktekeningen opgesteld door de architect. Indien de opdrachtgever bepaalde werkzaamheden zelf uitvoert of in opdracht laat uitvoeren zonder medeweten van de architect, kan deze laatste niet aansprakelijk worden gesteld voor de niet te controleren uitvoeringen.”

De architect, aangesproken door de opdrachtgever toen er een aantal (verborgen) gebreken ontstonden in de gebouwde woning trok aan het kortste eind toen hij zich op die exoneratie beriep terwijl hij zich voor wat betreft de door hem gegeven garanties op het standpunt stelde dat hij zich slechts had verplicht tot het naar eer en geweten aandragen van deskundige aannemers.

Bij de uitleg van afspraken moet niet alleen gekeken worden naar een zuiver taalkundige uitleg daarvan maar ook altijd naar de zin die partijen over en weer redelijkerwijs aan elkaars verklaringen en gedragingen mochten toekennen en op hetgeen zij te dien aanzien redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten (het zogeheten Haviltex criterium).

In dit geval wensten de opdrachtgevers die beiden full-time werkten en op ruime afstand van de te bouwen woning woonden en bovendien geen verstand van en/of ervaring met bouwzaken hadden, dat er voor hen bij de bouw één aanspreekpunt zou zijn in de persoon van de architect, die met dat uitgangspunt bekend- en akkoord was. De architect had hen geadviseerd om de onderscheiden werkzaamheden te laten uitvoeren door meerdere aannemers uit zijn netwerk met wie hij goede ervaringen had. Om aan de bezwaren van de opdrachtgevers tegemoet te komen dat in een dergelijke opzet niet één (hoofd)aannemer verantwoordelijk zou zijn voor de bouw maar gewerkt zou worden met meerdere afzonderlijke aannemers, heeft de archtect aan de opdrachtgevers meegedeeld dat hij persoonlijk garant zou staan voor de optimale kwaliteit van het werk van de door hem gekozen dan wel geadviseerde aannemers.

In casu zo oordeelde het Hof diende de architect in te staan voor “de kwaliteit die van een vakbekwaam aannemer redelijkerwijs mag worden verwacht” en is hij (uitsluitend), indien als gevolg van het ontbreken daarvan gebreken ontstaan dan wel schade wordt geleden door zijn opdrachtgevers in beginsel tot herstel respectievelijk vergoeding daarvan gehouden.

De architect betoogde bovendien tevergeefs dat de exoneratiebepaling óók betrekking zou hebben op de werkzaamheden van de door hem geadviseerde c.q. gekozen aannemers. Een dergelijke reikwijdte van het exoneratiebeding aldus het Hof zou immers betekenen dat het tussen partijen overeengekomen garantiebeding zinloos zou zijn.